چند روز با دانایان ِ عالم - روز 4

نوشته ی دکتر الهی قمشه ای

■ آيه ای از قرآن:
لا يحب الله الجهر(1) بالسوء(2) من القول الا من ظلم(3).
(بخشی از آيه 148 ، از سوره نساء)

خداوند دوست نمی دارد كه كسی با گفتار ِ زشت به غيب و خطای خلق صدا بلند كند مگر آنكه ظلمی به او رسيده باشد ( و بخواهد دادخواهی كند )


■ دو قطعه از بوستان سعدی:
زبان كرد شخصی به غيبت دراز
بــدو گـفت داننده ای سرفراز

كه ياد ِ كسان پيش ِ من بد مكـن
مـرا بد گمان در حق ِ خود مكن

بد اندر حـق مردم ِ نيـك و بـد
مگوی ای جوانمرد ِ صاحب خرد

كه بد مرد را خصم ِ(4) خود می كنی
وگر نيكمرد است، بد می كنـی

به بد گفتن ِ خـلق چـون دم زدی
اگر راسـت گويي سخن هم، بــدی

* * *

سه كس را شنيدم كه غيبت رواست
از اين در گذشتی ، چهارم خطاست

يـكـی پـادشـاهـی مــلامت پسنـــد
كز او بـر دل ِ خلق بينــی(5) گزنــد

حـلال اسـت از او نقـل كـردن خـبر
مگر خـلق باشــند از او بـرحــذر

دوم پرده بــر ِ بـی حيـايـی متــن
كه خـود مـی درد پـرده ی خـويشتــن

سـوم كــج تـرازوی نـاراسـت خـوی
ز فعل ِ بدش هر چـه دانـی بگــــوی


■ از حكمت نظامی:
هـر چــه خــلاف آمـد عـادت بــود
قــافـلـه ســالار ِ سعــادت بــود

سر ز هـوی (6) تـافتــن از سـروری است
ترك ِ هوی(6) ، قوت ِ پيغمبری است

گر نفَسی نفس بـه فـرمـان ِ تـوست
كفش بياور ، كه بهشت آن تــوســـت


■ قطعه ای از مثنوی مولانا:
از جمــادی مـُـردم و نـامـی(7) شـدم
وز نما(8) مُـردم ز حيــوان ســر زدم

مـُـردم از حيـــوانـی و آدم شــدم
پس چه ترسم ، كی ز مردن كم شـدم؟!!

حمـله ای ديگــر بميــرم از بشــر
تا بـر آرم از مـلائك بال و پــر

بــار ديگـر از ملــك پـران شــوم
آنـچــه انــدر وهـــم(9) نـايـد آن شــوم


■ از حكمت فردوسی:
يكـی را بـرآری و شـاهــی دهی
يـكـی را بـه دريا به مـاهــی دهی

يكــی را بـرآری به تخـت ِبلنــد
يكــی را نـشـانی به خاك ِ نــژنــد(10)

نه با آنت مهر و نه با ايـنت كيـن
كه به دان(11) تويی ای جهـان آفــرين


■ حكمتی از كليله و دمنه:
فاضلتر ِ اطبا آن است كه بر معالجت از جهت ِ ذخيرت آخرت مواظبت نمايد كه به ملازمت ِاين سيرت، نصيب دنيا هر چه كاملتر بيابد و رستگاری ِ عقبا مدخر(12) گردد. چنانكه غرض ِ كشاورز در پراكندن تخم ِ دانه باشد كه قوت ِ(13) اوست اما كاه كه علف ِ ستوران است به تبع ِ آن هم حاصل آيد. ( باب برزويه طبيب )

..................................................................................................

(1) جهر : آشكار كردن ، (2) سوء : بدی ، (3) ظلم : به او ظلم شده است ،
(4)خصم : دشمن ، (5) گزند : سختی ، رنج (6) هوی : ميل شيطانی و نفسانی ،
(7) نامی : گياه ، (8) نما : رشد و نمو ، (9) وهم : قوه
ادراك ، (10) نژند : تيره ، (11) به دان : آنكه بهتر می داند يعنی حكيم ،
(12) مدٌخر : ذخيره ، پس انداز (13) قوت : غذا ، خوراك


نوشته ی دکتر الهی قمشه ای

... محمد