دموکراسی چه چیزی نیست

نوشته: نوشیروان کیهانزاده
منبع

«جان س توارت ميل John Stuart Mill» يك فيلسوف ـ اقتصاددان بود.

«ميل» با اين عقيده «اسپينوزا» موافق بود كه پيش از هر انتخابات، با وسائل مختلف به انتخاب کننده تفهيم شود كه مسئول رايي است كه مي دهد و اگر در دادن راي خود دقت لازم را به عمل نياورد و آن را به فردي كه شايستگي كامل ندارد و واجد شرايط لازم براي احراز مقام نيست بدهد، به سهم خود مسئول جامعه و زيانهايي است كه منتخب او وارد مي آورد و بايد پاسخگو باشد.

مهمترين آثار «ميل» در باره دمكراسي كتاب «ملاحظات در باره دولت انتخابي» است. كتاب «تفكراتي در رفرم پارلماني» تاليف ديگر او هم درباره دمکراسی است كه اين كتاب در سال 1859 انتشار يافت.

«ميل» كه در 20 مه سال 1806 در لندن به دنيا آمده بود مي گويد: "جامعه اي كه مردم آن آموزش دمكراسي نديده اند، عميقا آن درك نمي كنند، اهميت آن را براي جامعه و فرد نمي دانند و در فصل راي گيري (زمان تبليغات انتخاباتی) به آنان توصيه مي شود كه به چه كسي راي بدهند و آنان هم احيانا چشم بسته مي پذيرند، نياز به پنجاه سال زمان (تمرين دمكراسي) دارد تا به صورت يك دمكراسي كامل (واقعي) در آيد."

به باور «ميل»، هنگامي يك كشور مي تواند ادعا كند كه دمكراسي است كه مردمش اهميت راي دادن و مسئوليت خطير خود را در اين زمينه بدانند. او مي گويد در جامعه آلوده به فساد و ضعف هاي اخلاقي رشد دمكراسي بسيار كند است و در جوامع فقر زده هم مردم به تنها چيزي كه اهميت نمي دهند «راي دادن» است.

«ميل» در سال 1861 ناگهان به برابري ارزش آراء ترديد كرد و گفت: چگونه مي توان راي يك تبعه بي اعتنا و بي تفاوت را كه دادن و يا ندادن راي برايش فرق نمي كند با راي يك انديشمند، فرد دانا و موثر، و تبعه مصمم برابر دانست؟. او بعدا نسبت به اكثريت عددي در پارلمان هم شك و ترديد كرد و گفت چگونه مي توان در تصميمگيري ها، ميان يك نماينده دانا، آگاه و دلسوز با يك نماينده فاقد اين صفات فرق نگذارد؟



براي رفع اين نقص، وي سپس پيشنهاد كرد كه شرايط انتخاب شونده وسيعا اصلاح گردد و به انتخاب كننده آموزش لازم داده شود تا مسئوليت خود را بداند. وی پارلمان مركب از افراد غير واجد شرايط را مجلس بدلی (دمكراسي ظاهري) خوانده است.

مفسران نظرات ميل نوشته اند که با نوعي انتخابات دو مرحله اي است که مي توان هدف ميل را تامين کرد؛ به اين ترتيب که مردم در دسته هاي کوچک نمايندگان خود را انتخاب کنند و اين نمايندگان که آگاهي بيشتري دارند مقامات انتخابي را از ميان نامزدهاي واجد شرايط (از ميان خود و ديگران) برگزينند.
«ميل» در زمينه انتخاب رئيس دولت و مديران ارشد نظري مشابه فارابي را مطرح داشته كه همانا يافتن بهترين فرد جامعه و انتخاب او به مديريت آن است (از رئيس دولت تا مديران پايين تر).
«ميل» همچنين با دوران تقنينيه بيش از دو سال موافق نبود و با حرفه اي شدن وكالت مردم (تجديد انتخاب به صورت نامحدود) مخالفت داشت. او در اين زمينه نوشته است: "وكيل حرفه اي (پي در پي انتخاب شدن) در هرجامعه به تدريج مدافع منافع طبقات متوسط و بالا خواهد شد كه خود از آنها سود مي برد."

ميل همچنين گفته است كه اگر اكثريت يك پارلمان از افراد كم معلومات و ناآگاه، ضعيف و با تفكري ناقص تشكيل شود بايد در قانون ترتيبي داده شده باشد که بتوان بي درنگ انتخابات را تجديد کرد زيرا كه منطقا نبايد اداره امور در دست چنين پارلماني باقي بماند.
ميل نسبت به دمكراسي آمريكا (به دليل تبليغات بی حد و حصر انتخاباتی، «حتي در زمان او» و نيز مشغله مردم معمولي و کار زياد آنان) ترديد داشت.

---

Excerpt: On the life and beliefs of John Stuart Mill.

---